Leadership, innovation and transition

Future proof leadership

We leven in een tijd van grote transities. Oude systemen wankelen, nieuwe technologieën versnellen verandering en fundamentele vragen over samenleven, waarden en leiderschap dringen zich op. De leergang Leadership, innovation and transition biedt ruimte voor reflectie, inspiratie en ontmoeting. Voor leiders die koers willen houden in onzekerheid én willen bijdragen aan duurzame en rechtvaardige vernieuwing.

Energie, voedsel, zorg, economie en bestuur – veel systemen staan onder druk. Klimaatverandering, digitalisering, geopolitieke spanningen en sociale ongelijkheid tonen dat vertrouwde modellen hun houdbaarheid verliezen, terwijl nieuwe technologieën als kunstmatige intelligentie en quantumcomputing juist nieuwe perspectieven openen. We leven in een tussentijd waarin het oude niet meer volstaat en het nieuwe zich nog maar deels ontvouwt.

Dit vraagt om leiderschap dat richting geeft zonder te simplificeren, dat ruimte schept voor samenwerking en innovatie en verbinding legt tussen traditie en vernieuwing. De centrale vraag is hoe u als leider disruptieve transformaties vol kansen én onzekerheden tegemoet wilt treden en wat dit betekent voor uw persoonlijk leiderschap.

De leergang nodigt u uit tot een indringende zelfreflectie: wat betekenen de ontwikkelingen voor u als mens, burger en leider? En hoe kan leiderschap eruitzien dat innovaties niet alleen mogelijk maakt, maar ook bijdraagt aan duurzame en rechtvaardige verandering?

Programma

De leergang Leadership, Innovation and Transition is een intensieve reis van reflectie en ontmoeting, géén stappenplan. U verkent de samenhang tussen innovatie, systeemverandering en persoonlijk leiderschap. Samen met vernieuwers, wetenschappers en ondernemers in Nederland en Finland onderzoekt u hoe technologie en creativiteit kunnen bijdragen aan duurzame en rechtvaardige transities.

In dit traject verdiept u zich in diverse aspecten van innovatie en transitie: van wetenschappelijke inzichten en een ondernemende aanpak tot de invloed op samenleving en leiderschap. We benaderen ontwikkelingen zowel vanuit technologische invalshoek als met een filosofische en ethische blik. In dialoog verkennen we de morele vraagstukken waar we als samenleving, organisatie én individu mee te maken hebben of krijgen.

Na afloop kijkt u met een vernieuwd perspectief naar de wereld én naar uzelf als leider. U heeft uw waarden aangescherpt, uw handelingsruimte vergroot en een scherper kompas ontwikkeld waarmee u ook in onzekere tijden koers kunt houden. Daarnaast neemt u een netwerk van gelijkgestemde leiders mee — mensen die impact willen maken.

Sprekers

Voor dit programma nodigt Comenius inspirerende denkers en sprekers uit die onder andere zijn verbonden aan de TU/e, de WUR, de TU Delft, de UvA, Foodvalley, de Finse overheid en de Cousin Companies. Sprekers zoals prof. dr. Maarten Steinbuch, prof dr. Kareljan Schoutens, Anne Mieke Eggenkamp, Marjolein Brasz MSc., prof. dr. ir. Atze Jan van der Goot, ir. Toine Timmermans, drs. Ylva Poelman, prof. dr. ir. Frido Smulders, Philip Aminoff, Vesa Ruotonen en dr. Marju Markkanen hebben in eerdere edities bijgedragen aan het programma. Hun deelname is mogelijk, maar kan per editie variëren.

Praktische informatie

Niveau Academisch
Investering € 13.995,- (vrij van btw)
€ 5.995,- ( arrangements-, overnachtings- en transferkosten )
Bekijk alle leiderschapsprogramma’s
Startdata 23 september 2026
Modules & data
Locatie Eindhoven, Wageningen, Utrecht en Helsinki
Toelating Selectieprocedure op basis van een persoonlijk gesprek
Infobijeenkomst 27 november 2025
PE Punten Corporatiebestuurders komen in aanmerking voor PE punten.
Brochure downloaden ↓

Maudie Derks

CEO, Acture Group

“Dit Comenius programma laat het talent van Comenius zien om een programma samen te stellen dat in eerste instantie verwondert en verontrust, maar verderop inspireert en aanzet tot nieuwe creativiteit."

De inkijkjes in verschillende culturen en ontwikkelingen draagt bij aan het vinden van nieuwe wegen en oplossingen. In de continue wijzigende omstandigheden van vandaag leert Comenius je te varen op je eigen kompas en daarmee ook je fundament te verstevigen.

Planning en modules

Editie 1

  • Module 1, Eindhoven 23 t/m 25 september 2026 Quantum of knowledge
  • Module 2, Wageningen 4 t/m 6 november 2026 Ecological call
  • Module 3, omgeving Utrecht 1 december 2026 Het middenpunt
  • Module 4, Helsinki 12 t/m 15 januari 2027 Cooperation pays off
  • Module 5, omgeving Utrecht 10 februari 2027 In verbinding

Comenius’ content

Alles bekijken

Verantwoordelijkheid en moraliteit

‘Macht is uitgesteld geweld’

Autoriteit moet weer een plaats krijgen in de opvoeding, vindt ...

Lees meer

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

‘Oude leiders’ niet meer geschikt voor de toekomst

De wereld verandert snel en organisaties veranderen mee. Dynamiek en ...

Lees meer

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Design Thinking is the core proces to build a culture of nonstop innovation

Die lerende, onderzoekende mens verzamelt al doende kennis, belevenissen en ...

Lees meer

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

‘Santa Fe Institute: Mindblowing!’

Bais vindt het fantastisch om elk jaar met een groep ...

Lees meer

Verantwoordelijkheid en moraliteit

‘Zonder wij werkt het niet’

Kauw nog eens goed op de brief van premier Rutte ...

Lees meer

Inspireren, reflecteren, acteren

Essay met Paul van Tongeren en Nico Baken

Het is natuurlijk een overmoedige illusie om te denken dat ...

Lees meer

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Comeniusdag 2018; ‘Doorleefde democratie’

De winnaar van de Comeniusprijs 2018 wordt binnenkort bekend gemaakt. ...

Lees meer

Inspireren, reflecteren, acteren

Praktische wijsheid in een overgereguleerde wereld

Aan regels heb je niet genoeg om zorgvuldig te handelen ...

Lees meer

Ethiek en identiteit

‘Maak iets moois van een onmogelijk moeilijke situatie’

Toen Verhagen na vier keer loten eindelijk Geneeskunde mocht studeren, ...

Lees meer

Persoonlijk Leiderschap

Alumnus Arjan van Gils over grondig transformeren

U dacht: daar heb ik echt zin in? ‘Mijn handen ...

Lees meer

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Het belang van kritisch complexiteitsdenken

Onder ‘complexiteitsbabbels’ versta ik het volkomen afgevlakte gebruik van dit ...

Lees meer

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

De waarde van complexiteit voor openbaar bestuur

Het onderstaande stuk van Annemarth Idenburg  is gebaseerd op haar ...

Lees meer

wijs leiderschap

Leiderschap en de reis naar het wonderbaarlijke

Maar er is ook iets verloren gegaan. Een eeuwenoude wijsheid ...

Lees meer

wijs leiderschap

Wat is mensgericht leiderschap?

Wat is mensgericht leiderschap? Wat is mensgericht leiderschap? Het tegenovergestelde ...

Lees meer

wijs leiderschap

Mensgericht leiderschap en horizontale netwerkorganisaties

Dergelijk leiderschap is eeuwenlang de enige versie geweest, binnen organisaties ...

Lees meer

Alumni

Haardvuurgesprek met alumna Mardjan Seighali

Comenius had kort daarna de eer om in een vertrouwd ...

Lees meer

De Ontwikkelkamer

Kijk mee in de ontwikkelkamer van De Comenius Wandeling

Waarom een nieuwe leergang? ‘Comenius is continue in beweging. Uit ...

Lees meer

De Ontwikkelkamer

De Comenius Wandeling, we zijn toe aan een nieuwe pelgrimage

We zijn toe aan een nieuwe pelgrimage Ja, ik geloof. ...

Lees meer

De reflectiekamer

Bevlogen over Europa, Een verhaal van vader en dochter

In 1968, nadat de Sovjet-Unie een einde had gemaakt aan ...

Lees meer

De reflectiekamer

De Europese Unie: diversiteit, dialoog en leiderschap

De Europese Unie: diversiteit, dialoog en leiderschap De Europese Unie ...

Lees meer

De reflectiekamer

‘In alle diversiteit voelt Europa als een gemeenschap’

In de voorstelling van I am Europe wordt Europa vanuit ...

Lees meer

Algemeen

Pieter-Matthijs Gijsbers: ‘Wat betekenen Europese grondwaarden voor jou als mens?’

De nieuwe leergang Comenius European Values Course is in september ...

Lees meer
EU: “Human dignity is inviolable. It must be respected, protected and constitutes the real basis of fundamental rights.”Human Dignity is inviolable.

Algemeen

Human Dignity

Human Dignity EU: “Human dignity is inviolable. It must be ...

Lees meer

Algemeen

Democracy

Democracy EU:  “The functioning of the EU is founded on ...

Lees meer

Algemeen

What do the fundamental European values mean to you as a person?

The new Comenius European Values course started in September with ...

Lees meer
Professor dr. Paul van Tongeren ontvangt bloemen van Comenius bij zijn aanstelling tot Denker des Vaderlands.

Algemeen

Professor dr. Paul van Tongeren nieuwe Denker des Vaderlands

Bijdragen aan Lecture Spirituelle Toen het land ter beteugeling van ...

Lees meer
In de vierde aflevering spreekt Pieter-Matthijs Gijsbers, directeur van Comenius, met Henk Schildkamp, voormalig tropenarts, bestuurder bij Menzis.

wijs leiderschap

Van stenensjouwers naar kathedralenbouwers

Plato spreekt volgens Schildkamp over de koning en de filosoof. ...

Lees meer

wijs leiderschap

Gesprek Wegen naar Wijsheid

Kijk de trailer hieronder. Of ontvang meteen het hele gesprek, ...

Lees meer
In de eerste aflevering gaat Monica Bakker van Comenius Leergangen, in gesprek met Denker des Vaderlands Paul van Tongeren.

Podcasts

Podcast #1 Paul van Tongeren over nieuw, wijs leiderschap: liever ‘tuinman’ dan ‘technicus’

In de eerste aflevering gaat Monica Bakker van Comenius Leergangen, ...

Lees meer

Ethiek en identiteit

Socratisch Gesprek; ‘Wijsheid tussen vertrouwen en wantrouwen’

Het tafereel is in 1778 geschilderd door Jacques Louis David ...

Lees meer
In de Comenius Leergangen wordt stelselmatig aandacht besteed aan het (her)ijken van het eigen moreel kompas, een onontbeerlijke houvast voor leiderschap.

Ethiek en identiteit

Leiderschap en morele intuïties

Moreel psychologisch onderzoek Dergelijk onderzoek wordt gedaan met behulp van ...

Lees meer
In de Comenius Leergangen wordt stelselmatig aandacht besteed aan het (her)ijken van het eigen moreel kompas, een onontbeerlijke houvast voor leiderschap.

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Geen wapens maken, maar klokken gieten

Ahmed Aboutaleb, Comeniuslezing 2022, Vrijheid en Veiligheid In de Grote ...

Lees meer

Podcasts

Podcast #2 Chris van Dam over nieuw, wijs leiderschap

In de tweede aflevering gaat Monica Bakker van Comenius Leergangen, ...

Lees meer
In de Grote Kerk Naarden ontvingen Beatrice de Graaf en Tomás Halík op 12 maart 2022 de prestigieuze Comeniusprijs.

Algemeen

Uitreiking Comeniusprijzen 2022

De Comeniusprijs en de Comenius Oeuvreprijs worden jaarlijks door het ...

Lees meer

wijs leiderschap

Gesprek Wegen naar Wijsheid #2 Farah Karimi

Kijk de trailer hieronder. Of ontvang meteen het hele gesprek, ...

Lees meer

wijs leiderschap

Gesprek Wegen naar Wijsheid #3 Eric Koenen

Kijk de trailer hieronder. Of ontvang meteen het hele gesprek, ...

Lees meer

Podcasts

Podcast #3 Marjan Minnesma over nieuw, wijs leiderschap

In de derde aflevering gaat Erik Boers van Comenius, in ...

Lees meer

Comenius Genootschap

Foto-impressie Comenius’ Lustrumviering Teylers museum Haarlem

 

Lees meer

wijs leiderschap

Wetenschapper en schrijver dr. Tinneke Beeckman over de begrippen autoriteit en autoritair

Tijdens de lustrumviering van Comenius verkenden de voormalig Vlaamse Denker ...

Lees meer

Persoonlijk Leiderschap

Moderator en sinoloog Monica Bakker over het onderscheid tussen purpose en op je plek zijn

Op je plaats… Rust. Hij die anderen kent, heeft kennis, ...

Lees meer
In deze vijfde aflevering spreekt Claudia Klerkx van Comenius Leergangen met Eric Koenen, boardmember en leidinggevend.

Verbeeldingskracht

‘Kunst is de sluiproute naar de ziel’

Eric Koenen is moderator van de leergangen Wijsheid in Leiderschap ...

Lees meer

Writer in residence

Paul Scheffer aangesteld als ‘writer in residence’

In samenwerking met de European Values Leadership Course van Comenius, ...

Lees meer
In dit artikel zet Clovis Hopman zijn gedachten uiteen over ‘de zoektocht naar het goede’ en ‘verantwoordelijkheid nemen in complexiteit’.

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Verantwoordelijkheid nemen in complexiteit

Millennia aan filosofiegeschiedenis waarin vergeefs naar antwoorden is gezocht; een ...

Lees meer

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Vergelding en herstel

Vergelding en herstel Als strafrechter houd je je met vergelding ...

Lees meer
In de vierde aflevering spreekt Pieter-Matthijs Gijsbers, directeur van Comenius, met Henk Schildkamp, voormalig tropenarts, bestuurder bij Menzis.

Podcasts

Podcast #4 Henk Schildkamp: Wegen naar wijsheid

Dit is Nieuw, wijs leiderschap. Een serie van Comenius over ...

Lees meer
In deze vijfde aflevering spreekt Claudia Klerkx van Comenius Leergangen met Eric Koenen, boardmember en leidinggevend.

Podcasts

Podcast #5 Eric Koenen: Samen slim

Over de serie Dit is Nieuw, wijs leiderschap. Een serie ...

Lees meer
Onlangs verkenden we in het programma Verbeeldingskracht een nieuwe methodiek, ontwikkeld door het Museum of Modern Art New York en Harvard University.

Verbeeldingskracht

Het oneindige gesprek

Wat doen we als we met elkaar praten? Een accountant ...

Lees meer
Publicist en hoogleraar Paul Scheffer is aangesteld bij Comenius als 'writer in residence'. Beluister de podcast over Europa als waardengemeenschap.

Podcasts

Podcast #6 Paul Scheffer over Europa als waardengemeenschap en de verborgen vitaliteit van Europa

Publicist en hoogleraar Paul Scheffer houdt zich al 40 jaar ...

Lees meer
Erik Boers, Comenius’ Philosopher in Residence, stelt ons eigen, morele kompas aan de orde, evenals de intuïtie.

Philosopher in Residence

Morele intuïties

Morele intuïties In de Comenius Leergangen wordt stelselmatig aandacht besteed ...

Lees meer
Margo van Eijck heeft veel ervaring opgedaan met het thema vertrouwen in relatie tot de organisatie. Lees in dit artikel haar inzichten.

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Vrije ruimte en vertrouwen

Vertrouwen is ook het essentiële ingrediënt voor het ontstaan van ...

Lees meer
In dit artikel zet Clovis Hopman zijn gedachten uiteen over ‘de zoektocht naar het goede’ en ‘verantwoordelijkheid nemen in complexiteit’.

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Hoe komt het dat we regelmatig worden verrast?

Socratisch onderzoek Onlangs begeleidde ik de jaarlijkse ‘RvC zelf-evaluatie’ bij ...

Lees meer

Algemeen

Piraeus harbour: China’s foothold in Europe and its challenge to European democracy

During the first leg of the Comenius European Values Leadership ...

Lees meer
In de vierde aflevering spreekt Pieter-Matthijs Gijsbers, directeur van Comenius, met Henk Schildkamp, voormalig tropenarts, bestuurder bij Menzis.

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Narcisme als faalfactor

Aangemoedigd door deze rake observatie, legden wij dit speciale verzoek ...

Lees meer

Podcasts

Podcast #7 Monica Bakker: nevenschikken en verwonderen

Deze podcast gaat over levensbepalende ervaring in Monica’s tienertijd en ...

Lees meer

Inspireren, reflecteren, acteren

Droom voor een door trauma’s beladen locatie in het Ertsgebergte

‘To save the last standing witness of two historical traumas ...

Lees meer

Algemeen

De waarde van de onderwijsvisie van Jan Amos Comenius

Corey Andrews is zeker geen vluchteling, maar net als Comenius ...

Lees meer

Podcasts

Podcast #8 Carrie van der Kroon over leerzame tussenwerelden

Over de serie Dit is Nieuw, wijs leiderschap. Een serie ...

Lees meer

wijs leiderschap

De resonantie van Rainer Maria Rilkes gedicht

Ich fürchte mich so vor der Menschen Wort. Ich fürchte ...

Lees meer

wijs leiderschap

Leren omgaan met wat we niet kunnen beheersen, oplossen of zelfs maar begrijpen.

Er komt een moment waarop je moet toegeven: de lastigste ...

Lees meer

wijs leiderschap

Het belang van schoonheid in organisaties

In mijn vakgebied, de landschapsarchitectuur, speelt schoonheid een belangrijke rol. ...

Lees meer

Inspireren, reflecteren, acteren

Dat kan een kind van 4 ook

Dat kan een kind van 4 ook De opmerking ‘dat ...

Lees meer

Inspireren, reflecteren, acteren

Sla meerduidigheid niet plat

Erik Boers begint een bezinnend gesprek altijd met poëzie. Mede ...

Lees meer

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Zie, word gewaar, denk vóór en niet na, creëer waarde

‘Take Charge’ In deze tijden lijkt een nationaal en wereldwijd ...

Lees meer

Podcasts

Cultuur zit in de muur

Wat bedoelen we met deugdzaam bestuur en toezicht? Die vraag ...

Lees meer

Algemeen

Reinventing Europe

If Europe wants to be anything, it is first and ...

Lees meer

Algemeen

Reflecties vanuit het Denkatelier Grensoverschrijdend Gedrag

Voorbereidende podcast: indringende vragen De grondslag voor ons onderling gesprek ...

Lees meer

Algemeen

Erik Boers Over kloosterregels en deugdzaam bestuur

De ontmoeting Ze aarzelen bij het half open houten hek ...

Lees meer
In dit artikel zet Clovis Hopman zijn gedachten uiteen over ‘de zoektocht naar het goede’ en ‘verantwoordelijkheid nemen in complexiteit’.

Algemeen

Het goede doen

Een voortdurende stroom van keuzes/casuïstiek dwingt hen deze vragen dag ...

Lees meer

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Het gesprek als complex systeem

Het goede doen De belangrijkste vragen die bestuurders en andere ...

Lees meer

Podcasts

Goed en kwaad in deugdzaam bestuur en toezicht

Luister de podcast hier: Of in je favoriete podcastapp. Een ...

Lees meer
In de eerste aflevering gaat Monica Bakker van Comenius Leergangen, in gesprek met Denker des Vaderlands Paul van Tongeren.

Filosofie

Over omwegen, keerpunten en thuiskomen

Aldus Paul van Tongeren, voormalig Denker des Vaderlands, schrijver en ...

Lees meer

Podcasts

Grensoverschrijdend gedrag: de rol van bestuurders

Erik Boers ging erover in gesprek met Rob van Eijbergen, ...

Lees meer

Artikel

Thuis in de tussenruimte

Over het concept van de ‘tussenruimte’ voert Eric Koenen een ...

Lees meer

Podcasts

Podcast #9 Jaap Voigt: Leven met de seizoenen

Over de serie Dit is Nieuw Wijs Leiderschap. Een serie ...

Lees meer

Podcasts

Podcast #10 Bianca Maasdamme: inclusie en diversiteit

Over de serie Hoe creëer je ruimte voor andere perspectieven ...

Lees meer

Lecture Spirituelle

Vrouwengezondheid in de knel

De 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) die voor 2030 gesteld ...

Lees meer